Declaratoire uitspraak

Een declaratoire uitspraak stelt een bestaande rechtsverhouding of rechtstoestand vast.

De rechter heeft op grond van de wet (art. 6:241 lid 4) de bevoegdheid om in zijn uitspraak aan te geven hoe het onredelijk bezwarende karakter van het beding kan worden weggenomen.

Hernieuwd gebruik van een verboden beding leidt tot vernietigbaarheid van dat beding (art. 6:243).

Wijziging/opheffing declaratoire uitspraak

De door het gerechtshof te 's-Gravenhage uitgesproken onredelijk-bezwarend-verklaring - op grond van art. 6:240 - kan door wijzigingen in de omstandigheden worden opgeheven of gewijzigd (art. 6:242). De vordering tot opheffen of wijzigen van de onredelijk-bezwarendverklaring kan worden ingesteld door één of meer van degenen tegen wie de uitspraak was gedaan (art. 6:242 lid 1).

Wijzigingen in de omstandigheden

Voorbeelden uit de Memorie van Toelichting (p. 62):

wijziging in maatschappelijke opvattingen, omtrent wat behoorlijk is en voor degenen die de algemene voorwaarden aanvaarden, bezwarend genoemd kunnen worden;
wijziging van de verzekerbaarheid van bepaalde risico's in verband met een door een uitspraak getroffen exoneratiebeding;
wetswijziging die van invloed is op de contractuele rechtspositie van de gebruiker van de algemene voorwaarden.

Voor collectieve verbodsacties bij grensoverschrijdende consumentenbelangen op Europees niveau is de Richtlijn 98/27 van 19 mei 1998 betreffende het doen staken van inbreuken in het raam van de bescherming van consumentenbelangen totstandgekomen. Deze heeft, voorzover de wetgever implementatie nodig achtte, onder meer tot aanpassing van de artikelen over collectieve acties in het Burgerlijk Wetboek geleid (zie artt. 3:305a, 3:305c, 6:240 lid 4 en 6).